در طول تاریخ، انسان‌ها به دنبال یافتن راهی برای حفظ جوانی و سلامت بوده‌اند. گیاهان دارویی همواره نقش مهمی در این مسیر ایفا کرده‌اند. در این مقاله، به بررسی خواص ضد پیری سه گیاه ارزشمند – بنفشه سه رنگ، آلو و توت سفید – می‌پردازیم.
بسیاری از افراد بنفشه سه‌رنگ را به عنوان یک گیاه زینتی می‌كارند و از زیبایی آن استفاده می‌کنند و افراد كمی از خواص دارویی و باارزش این گونه از بنفشه آگاهی دارند. از بنفشه سه‌رنگ در طب سنتی و عامیانه ملل مختلف در انواع بیماری‌ها، از جمله بیماری‌های تنفسی مانند برونشیت، آسم، سیاه‌سرفه، زكام و علائم دیگر سرماخوردگی و تنفسی استفاده می‌شده است. همچنین، به صورت خوراكی یا موضعی برای درمان بیماری‌های پوستی (مانند اگزما، سبوره، زردزخم وآكنه)، روماتیسم، ورم مثانه و دفع دردناكی ادرار حاصل از آن، شب‌ادراری، بی‌خوابی، آرتریت و سفت شدن رگ‌ها به كار می‌رفت.
از گیاه بنفشه بیشتر در فرآورده‌های پوستی و تنفسی استفاده می‌شود. یكی دیگر از موارد استفاده این گیاه كه سالیان دراز معمول بوده، به عنوان ادرارآور، معرق، آرامبخش و تسكین‌دهنده است. چون بنفشه سه‌رنگ دارای موسیلاژ میباشد، خاصیت ضد سرفه دارد. همچنین، اثر پاك و تصفیه‌كننده خون را برای آن قائل بوده‌اند. این گیاه به خاطر وجود اسید سالی‌سیلیك و روتین، ضد التهاب و ضد درد است. همچنین روتین موجود در آن باعث مقاومت جدار مویرگ‌ها شده و از پارگی و خون‌مردگی آنها جلوگیری می‌كند.
در پژوهش‌های جدید خاصیت آنتی اكسیدانی و ضد پیری بنفشه سه‌رنگ تا حدی به اثبات رسیده و اثر ضد میكروبی آن مورد تأیید قرار گرفته است. این گیاه همچنین خاصیت مسهلی دارد. نام بنفشه سه‌رنگ در دارونامه بعضی كشورها، از جمله آمریكا، وجود دارد و از آن بیشتر در فرآورده‌های پوستی (اگزما) و تنفسی (برونشیت) استفاده می‌شود.
خواص کلی بنفشه سه رنگ: ضد درد، ضد التهاب، آنتی‌اكسیدان، ضدعفونی‌كننده، ملین، مسهل، معرق، ادرارآور، تهوع‌آور، خلط‌آور، محرك متابولیسم، مسكن، كرم‌كش و مرهم زخم.
نحوه مصرف: برگ‌ها و گل‌های جوان گیاه را می‌توان به صورت خام یا پخته و یا در سوپ استفاده كرد. همچنین، گل‌ها را در سالاد و برگ گیاه را می‌توان به صورت چای مصرف كرد. دم‌كرده: می‌توان روزانه سه بار، 1 تا 4 گرم گیاه خشك را به صورت چای دم كرد و مصرف نمود. تنتور: از تنتور آن كه اكثراً به صورت صنعتی تهیه می‌شود، می‌توان هر نوبت 2 تا 4 میلی لیتر استفاده و این میزان را تا روزی سه بار تكرار كرد.
هشدار: مصرف این گیاه در كودكان زیر 2 سال توصیه نمی‌شود. مصرف طولانی‌مدت این گیاه می‌تواند موجب عوارض پوستی گردد. مصرف مقدار زیاد این گیاه ممكن است باعث اسهال شود. مصرف در حاملگی و شیردهی بهتر است با مشورت پزشك صورت گیرد.
بعضی از خواص آلو مربوط به فیبر آن است. فیبرها سرعت جذب مواد مغذی، به‌خصوص قندها را كاهش و میزان حساسیت انسولین را افزایش می‌دهند؛ به همین دلیل آلو باعث كاهش نسبی قند خون می‌شود. از طرفی، فیبرها توسط باكتری‌های روده بزرگ تخمیر شده و حجم مدفوع زیاد می‌شود و مواد سریع‌تر دفع می‌گردند. آلو همچنین حاوی مشتقاتی از «هیدروكسی فنیلیاتین» است كه باعث تحریك عضلات روده بزرگ شده و به حركت و سرعت دفع مدفوع كمك می‌كند. سوربیتول موجود در آلو كه خاصیت ملین دارد، باعث مسهل بودن آلو می‌شود.
خواص کلی آلو: مهم‌ترین اثرات گزارش‌شده آلو ضدپیری، ضدتب، ضدویروس و ملین میباشد. یكی دیگر از اثرات آلو، افزایش جذب آهن در بدن است كه آن را مربوط به ویتامین C موجود در آلو می‌دانند. ویتامین C همچنین به افزایش مقاومت و ایمنی بدن كمك می‌كند و به‌خصوص در فصول سرد برای مقاومت در برابر سرماخوردگی و ابتلا به آنفلوآنزا مفید است.
آلو به علت داشتن پتاسیم كافی، در تنظیم فشار خون و سلامت قلب نقش مؤثری دارد. تركیبات آنتی‌اكسیدانی و خنثی‌كننده رادیكال‌های آزاد آن به همراه آثار جالب آنتوسیانین‌ها و فلاونوئیدها سموم كبدی را خنثی و از آن حفاظت می‌كنند. بنابراین، آلو باعث عملكرد صحیح كبد و بسیاری از سوخت و سازهای بدن می‌شود. یكی از خواص مهم آلوی تازه و خشك، خاصیت مسهلی قوی آن است. آلو به غیر از فیبر (الیاف) حاوی ماده‌ای به نام ایزاتین میباشد كه از مسهل‌های قوی طبیعی است.
خواص درمانی آلو: خاصیت ضد سرطان آلو به دلیل وجود تركیبات آنتی‌اكسیدان، از جمله فلاونوئیدها، آنتوسیانین‌ها، ویتامین C و تركیبات فنلی، ثابت شده است. آلو به دلیل داشتن فیبر، پتاسیم و مقدار كمی سدیم، می‌تواندبه طور نسبی قند و فشار خون را كاهش دهد. یكی دیگر از خواص آلو جلوگیری از كم‌خونی است. آلو حاوی تركیبات آهن بوده و آلوی خشك منبع مناسب «آهن گیاهی» است؛ همچنین به دلیل داشتن ویتامین C، در جذب بیشتر آهن به بدن كمك می‌كند.
نحوه مصرف: آلو مقوی معده، تنظیم‌كننده عمل دستگاه گوارش و هاضمه و حافظ كبد میباشد.ویتامین C همچنین به بالا بردن مقاومت ایمنی بدن كمك می‌كند و بخصوص در فصول سرد برای مقاومت در برابر سرماخوردگی و ابتلا به آنفلوآنزا مفید میباشد. آلو به علت داشتن پتاسیم كافی در تنظیم فشارخون و سلامت قلب نقش دارد. تركیبات آنتی‌اكسیدان و خنثی‌كننده رادیكال‌های آزاد آلو به همراه آثار جالب آنتوسیانین‌ها و فلاونوئیدهای آلو باعث خنثی‌كردن سموم كبدی و حفاظت از كبد می‌شوند. در نتیجه باعث عملكرد صحیح كبد و بسیاری از سوخت و سازهای بدن می‌شود.
هشدار: ضدپیری، آنتی‌اكسیدان، ضدتب، ضدویروس، ملین، مسهل، قابض، هضم‌كننده غذا، صفراآور و دارای خاصیت استروژنی. با توجه به اینكه آلوی تازه و به‌خصوص خشك، حاوی اگزالات‌هاست، مصرف زیاد آن در افرادی كه مشكلات كلیه و كیسه صفرا دارند، توصیه نمی‌شود. همچنین با توجه به اینكه آلو دارای طبیعت سرد میباشد، افراد سردمزاج باید در مصرف آن اعتدال را رعایت كنند.
برگ توت سفید غذای خوبی برای كرم ابریشم و حیواناتی نظیر گاو و گوسفند است. همچنین، به صورت خشك به عنوان علوفه برای فصول خشك مصرف می‌شود. میوه توت در بعضی كشورها در طب سنتی چین برای رفع یبوست استفاده می‌شود و خشك‌شده آن (توت خشك) برای افراد دیابتی مناسب است.
در بررسی‌های آزمایشگاهی، باعث كاهش قند خون در حیوانات آزمایشگاهی شده و در تحقیقات دیگری، چربی خون را پایین آورده است. خواص کلی توت سفید: توت سفید، كاهش‌دهنده قند خون، پایین‌آورنده فشار خون و ضد پیری می باشد.
خواص درمانی توت سفید: ضد درد، ضد پیری، ضد باكتری، ضد التهاب، آنتی‌اكسیدان، ضد تب، خنثی‌كننده رادیكال‌های آزاد، ضد سرطان خون، ضد اسپاسم، معرق، ادرارآور، كاهش‌دهنده قند خون، پایین‌آورنده فشار خون، ملین، خلط‌آور، قارچ‌كش، مسهل، شیرافزا، مسكن و كرم‌كش.
نحوه مصرف: مخلوط 6 تا 12 گرم ریشه، 3 تا 12 گرم برگ و 30 تا 60 گرم شاخه را به صورت جوشانده یا عصاره می‌توان استفاده كرد. میوه، 9 تا 15 گرم و شربت 2 تا 4 میلی‌لیتر در روز می‌تواند مصرف شود.